Rozwód cywilny to wydarzenie, które wiąże się z wieloma emocjami i zmianami w życiu osoby, która go przeżywa. Po zakończeniu małżeństwa cywilnego pojawia się pytanie, czy osoba rozwiedziona może zawrzeć nowy związek małżeński, tym razem w Kościele. W polskim prawie, a także w nauczaniu Kościoła katolickiego, kwestie te są bardzo precyzyjnie określone. W artykule tym przyjrzymy się, jakie zasady obowiązują w tej materii oraz jak wygląda proces ubiegania się o ślub kościelny po rozwodzie cywilnym.
Rozwód cywilny a małżeństwo kościelne
W Polsce, Kościół katolicki nie uznaje rozwodów cywilnych. Oznacza to, że w przypadku osoby, która zawarła małżeństwo kościelne, a następnie zdecydowała się na rozwód cywilny, w oczach Kościoła to małżeństwo nadal trwa. Dzieje się tak dlatego, że Kościół rozumie małżeństwo jako sakrament, który jest nierozerwalny. Rozwód cywilny nie unieważnia więc małżeństwa w oczach Kościoła, a zatem nie daje możliwości zawarcia nowego związku małżeńskiego.
Kiedy możliwy jest ślub kościelny po rozwodzie?
Choć rozwód cywilny nie powoduje unieważnienia małżeństwa kościelnego, istnieją sytuacje, w których osoba rozwiedziona cywilnie może wziąć ślub kościelny. Aby to było możliwe, konieczne jest stwierdzenie przez Kościół, że poprzednie małżeństwo nie zostało zawarte ważnie, bądź zostało unieważnione. Istnieją bowiem różne podstawy, które mogą prowadzić do stwierdzenia nieważności małżeństwa, a tym samym umożliwiają zawarcie nowego sakramentu.
1. Unieważnienie małżeństwa (proces o stwierdzenie nieważności)
Aby osoba rozwiedziona mogła wziąć ślub kościelny, musi przejść przez proces stwierdzenia nieważności małżeństwa. Jest to procedura, w której sąd kościelny ocenia, czy małżeństwo zostało zawarte zgodnie z nauczaniem Kościoła. W przypadku stwierdzenia, że małżeństwo było nieważne od samego początku, możliwe jest zawarcie nowego sakramentu małżeństwa.
Proces stwierdzenia nieważności małżeństwa może być skomplikowany i czasochłonny. Wymaga on zebrania odpowiednich dowodów oraz świadectw, które potwierdzą, że małżeństwo nie spełniało wymogów Kościoła. Takie wymogi obejmują między innymi brak zdolności do zawarcia małżeństwa (np. z powodu niepełnej dojrzałości), brak swobodnej woli przy zawieraniu małżeństwa, czy też brak zgody na przyjęcie małżeństwa jako sakramentu.
2. Inne powody stwierdzenia nieważności małżeństwa
Wśród najczęstszych powodów stwierdzenia nieważności małżeństwa można wymienić:
- Brak zgody na sakrament – jedna ze stron nie była w pełni świadoma, że zawiera sakramentalne małżeństwo.
- Brak zdolności do zawarcia małżeństwa – z powodu psychicznych lub fizycznych problemów, które uniemożliwiały prawidłowe wypełnianie obowiązków małżonka.
- Brak woli do pełnienia małżeńskich obowiązków – np. brak chęci do prokreacji, czy trwałego zobowiązania do wierności.
Jeśli sąd kościelny uzna, że małżeństwo nie spełniało wymogów sakramentalnych, to stwierdzi jego nieważność. Po takim wyroku osoba rozwiedziona cywilnie może zawrzeć nowy ślub kościelny.
Czy rozwód kościelny jest możliwy?
Warto zaznaczyć, że Kościół katolicki nie uznaje pojęcia rozwodu kościelnego. Nie ma zatem możliwości „rozwiązania” małżeństwa sakramentalnego w sposób analogiczny do rozwodu cywilnego. Kościół opiera się na nauce, że małżeństwo sakramentalne jest nierozerwalne, i dlatego nie udziela rozwodu w przypadku niepowodzenia małżeństwa.
Zamiast rozwodu kościelnego, osoba, która chce ponownie zawrzeć małżeństwo kościelne, musi ubiegać się o stwierdzenie nieważności poprzedniego małżeństwa.
Procedura ubiegania się o stwierdzenie nieważności małżeństwa
Aby rozpocząć procedurę ubiegania się o stwierdzenie nieważności małżeństwa, osoba rozwiedziona powinna skontaktować się z diecezjalnym sądem kościelnym. Tam zostanie jej przedstawiony proces, który obejmuje m.in. zebranie świadectw, dokumentów i wyjaśnień dotyczących powodów, dla których małżeństwo miało zostać uznane za nieważne. Należy także pamiętać, że proces ten może trwać kilka miesięcy, a w niektórych przypadkach nawet kilka lat.
Inne aspekty, które warto rozważyć
Przed rozpoczęciem procedury stwierdzenia nieważności, warto również wziąć pod uwagę, że nawet jeśli osoba rozwiedziona cywilnie dostanie pozwolenie na zawarcie nowego małżeństwa kościelnego, nie oznacza to, że związek ten będzie łatwy i bezproblemowy. Wiele zależy od indywidualnych okoliczności i postawy osoby, która ma wziąć ślub, oraz od wsparcia, jakie będzie otrzymywać od wspólnoty Kościoła.
